Wiosna w medycynie chińskiej poprzez pryzmat Teorii Pięciu Przemian

Wiosna jest niewątpliwie najbardziej wyczekiwaną porą roku przez większość z nas! Jak skutecznie przygotować się na jej nadejście i w pełni wykorzystać ogromny potencjał energetyczny, który niesie z sobą wiosna – o tym w niniejszym artykule.

Na samym początku trochę powtórki z teorii. Zgodnie z podziałem pór roku wg Teorii Pięciu Przemian (TPP), początek pory roku wg naszego, zachodniego podejścia jest tak naprawdę środkiem pory roku. Zgodnie z TPP do każdej z przemian – pory roku – mamy przypisany układ obiegów czynnościowych (noszących nazwy narządów). I właśnie chęć zaakcentowania aktywności danego układu obiegów czynnościowych skutkuje rozbieżnością w datach. Co nam to daje? Przede wszystkim ma za zadanie zwrócić uwagę, że zbliża się zmiana czynników zewnętrznych na którą warto przygotować się zawczasu (np. dostosowując swoją dietę do produktów sezonowych – do czego gorąco zachęcam).

Idąc tym tropem możemy przyjąć, że od 13 lutego do 25 kwietnia swój szczyt energetyczny mają Wątroba i Pęcherzyk Żółciowy i trwa Wiosna. Jednak daty te są przybliżeniem. Za pierwszy dzień Wiosny uważać możemy Chiński Nowy Rok nazywany inaczej Świętem Wiosny, będącym świętem ruchomym (przypadającym na przełomie stycznia i lutego).

Wiosna – czas Wątroby i Pęcherzyka Żółciowego

Jak już wspomnieliśmy w okresie wiosennym swoją wzmożoną aktywność wykazują Wątroba i Pęcherzyk Żółciowy. Energia Wiosny jest bardzo dynamiczna, kojarzona z klimatem wiatru – szybkim i gwałtownym przemieszczaniem. Energię tę możemy również wyobrazić sobie jako kiełkujące ziarno, które przebija osnowę i w bardzo krótkim czasie następuje jego wzrost.

Pięknie energię wiosny prezentuje poniższy, krótki film:

Stąd też nasze wszelkie działania podjęte wiosną powinny sprzyjać ruchowi na zewnątrz. Dlatego szczególnie w tym okresie wskazana jest regularna aktywność fizyczna na świeżym powietrzu. Spacery i piesze wędrówki i wszelaki ruch (szczególnie w kontakcie z naturą!) wspomogą Wątrobę i Pęcherzyk Żółciowy w podtrzymywaniu przepływu Qi w naszym ciele. Jeśli chodzi o samo Qi, jest konceptem związanym z podstawową energią wypełniającą cały wszechświat. Qi posiada zarówno aspekt energetyczny jak i fizyczny, a jej głównym zadaniem jest zapewnianie harmonii – dlatego też i w ciele i w świecie jej przepływ powinien być spokojny i niezaburzony.

Zastój Qi – czyli nad czym głównie pracujemy wiosną

Zastój Qi jest jednym z najczęściej spotykanych syndromów w naszym społeczeństwie. Co prawda jego główną przyczyną są nadmiernie przeżywane lub też niewyrażone emocje czy stres i ciągłe rozmyślanie, ale również czynniki fizyczne odgrywają tutaj niemałą rolę. Zimą byliśmy nastawieni na odżywienie, regenerację i odpoczynek. Duża ilość składników odżywczych o naturze ciepłej i gorącej w połączeniu z małą aktywnością fizyczną prowadzi do powstawania nadwyżek energetycznych objawiających się Zastojem Qi – szczególnie w okresie wczesnowiosennym. Podobnie sytuacja będzie wyglądać, jeżeli nie zmienimy swoich nawyków i nie przejdziemy na lżejszą dietę. Wszędzie tam gdzie Zastój tam będzie i ból, ale również może pojawić się rozdrażnienie czy wręcz gniew. Dlatego dołóżmy wszelkich starań, aby przełamać zimowe zastoje.

Zalecenia żywieniowe i poszczenie wiosną

Zatem po zimie przychodzi wiosna. Czujemy powiew świeżości. Jednak wiosną (szczególnie na jej początku) nie mamy dostępu do zbyt wielu świeżych produktów. Wiosna jest idealnym momentem na poszczenie. Nie bez powodu post poprzedzający Święta Wielkanocne przypada właśnie o tej porze roku. Wiosną mamy za zadanie oczyścić się z nadmiarów nagromadzonych zimą. Tutaj bardzo pomocne może okazać się przeprowadzenie krótkiej monodiety zbożowej. Dodatkowo powinniśmy pomóc organizmowi rozruszać energię zastaną na przestrzeni ostatnich tygodni. Dlatego wiosną nasza dieta powinna być oparta głównie o zboża, strączki, dodatek nasion roślin oleistych oraz pierwszą świeżą zieleninę w formie szczypiorku lub naci pietruszki. Świetnym dodatkiem i urozmaiceniem diety będą kiełki, które jesteśmy w stanie w prosty sposób hodować w domu. Przykładem odżywczego, wiosennego posiłku jest congee z dodatkiem ziół, świeżych kiełków i ulubionego oleju tłoczonego na zimno. Congee będące po prostu kleikiem ryżowym stanowi podstawową potrawę Chińczyków. Tak właśnie powinien wyglądać nasz początek wiosny.

Wiosną nie gotujemy już tak długo jak zimą, odżywcze zupy mocy zamieniamy na lżejsze rosoły i zupy z dodatkiem pierwszych, świeżych warzyw i ziół. Włączamy świeże nowalijki takie jak szczypior, rzodkiewki czy cebulkę. Jeżeli mamy własne, ekologiczne rzodkiewki, to świetnym pomysłem jest zajadanie jej liści, które również są cennym, wiosennym pokarmem. Ww. produkty posiadają smak ostry, który będzie pomocny w poruszeniu energii i przełamaniu zastojów. Tutaj możemy również wykorzystać dodatek octu do gotowania czy niewielką ilość chrzanu (który kojarzymy właśnie z wiosną i okresem Wielkanocy). W późniejszych tygodniach wiosny mamy do dyspozycji o wiele więcej produktów sezonowych.

Odżywianie Krwi

Warto zwrócić uwagę na produkty krwiotwórcze. Dlaczego akurat krwiotwórcze? Ponieważ Krew jest kojarzona z Przemianą Drzewa, a jej niedobory czy zastoje mogą szczególnie uwidocznić się w okresie wiosennym. Do typowo wiosennych, krwiotwórczych produktów możemy zaliczyć wszystkie zielone warzywa zawierające duże ilości chlorofilu (szpinak, seler naciowy, nać pietruszki). Z końcem kwietnia i początkiem maja zacznie królować botwina, która jest nieocenionym lekarstwem jeśli chodzi o odżywienie Krwi. W temacie Krwi i wiosny nie można ominąć najcenniejszego, polskiego zioła czyli pokrzywy. Szczególnie wartościowa jest pierwsza pokrzywa – kwietniowo – majowa. Można przyrządzić z niej wiele ciekawych potraw lub po prostu świeżo zerwaną zaparzyć i popijać w ciągu dnia jako wiosenną herbatkę oczyszczającą. Pokrzywa oprócz odżywiania Krwi, ma działanie diuretyczne. Swą chłodną termiką skutecznie wyprowadza nadmiary Gorąca (szczególnie Gorąca Krwi), posiada również właściwości rozpraszające nadmiary Wilgoci i poprawiające krążenie wody w całym ciele. Pokrzywa charakteryzuje głównie smak słodki, ale wykazuje również właściwości smaku słonego, stąd jej kierunek działa również w stronę Nerek i odżywienia Jing.

Pozostając w temacie dzikich roślin warto rozejrzeć się również za listkami mniszka czy pędami dzikiego chmielu. Te produkty oprócz dużej zawartości chlorofilu, posiadają smak gorzki i termikę neutralno – chłodną. Smak gorzki szczególnie pomocny okaże się w regulacji produkcji odpowiedniej ilości żółci oraz harmonijnego uwalniania jej do układu pokarmowego. Bardzo ciekawym, wiosennym produktem są szparagi! Odżywią Yin i Płyny ciała, tutaj kierujemy się prostą zasadą – kolor wskaże nam ich kierunek działania. I tak szparagi zielone działają bardziej w kierunku Wątroby (Przemiana Drzewa), a szparagi białe w kierunku Płuc (Przemiana Metalu).

Podsumowanie, czyli na co zwrócić uwagę wiosną w pierwszej kolejności?

Reasumując, wykorzystajmy ten czas na oczyszczanie, zadbajmy szczególnie o naszą Krew i harmonijny przepływ Qi. Zdecydowanie zredukujmy wiosną ciężkie posiłki i dużą ilość produktów zwierzęcych na koszt lżejszego gotowania, duszenia, gotowania na parze i blanszowania. Oczywiście nie zapominajmy o fakcie, że cały czas potrzebujemy podtrzymywać nasz ogień trawienny poprzez regularne spożywanie ciepłych posiłków. Warto również mieć na uwadze, że do energetyki danej pory roku zawsze dokładamy naszą własną. W myśl dietetyki medycyny chińskiej nie jesteśmy w stanie dać takiej samej diety dla każdego. Niniejszy artykuł stanowi zalecenia ogólne i jest przede wszystkim inspiracją do dalszego eksplorowania tematu. A wszelkie wątpliwości najlepiej rozwiązać konsultując je z wykwalifikowanym terapeutą.

Serdecznie zapraszam do zapoznania się z webinarium „Wątroba, oczyszczanie i wiosenne porządki wg medycyny chińskiej” w którym dokładnie zostaje omówiona kwestia żywienia wiosną, oczyszczania poprzez monodietę zbożową, poruszania Zastoju Qi i odżywienia Krwi.

W dniach 19-26.02 obowiązuje zniżka 40 % na niniejsze webinarium!

Zapraszam również na bezpłatny webinar o odżywianiu wiosną wg medycyny chińskiej.

A jak tego wszystkiego Wam mało, to możecie przyjechać do Nowicy na wiosenne oczyszczanie i wzmacnianie! 😉 Szczegóły tutaj.

Powyższy artykuł ukazał się po raz pierwszy 12/03/2019 na łamach TCMblog.

Taijitu – terapie holistyczne – medycyna chińska Kraków, dietetyka TCM, akupunktura, zioła