Czym jest zespół jelita nadwrażliwego?

Zespół jelita nadwrażliwego (IBS – irritable bowel syndrome) jest jedną z najczęściej spotykanych jednostek chorobowych układu pokarmowego na świecie. Niektóre dane [1] wskazują, że nawet do 20 % populacji może zmagać się z IBS.

Kryteria Rzymskie IV (najnowsza klasyfikacja zaburzeń czynnościowych układu pokarmowego) mówią nam, że w IBS występuje regularnie pojawiający się ból brzucha przez co najmniej 1 dzień w tygodniu przez ostatnie 3 miesiące. Sam ból natomiast związany jest z co najmniej 2 z 3 aspektów – wypróżnianiem, zmienną częstotliwością lub konsystencją stolca.

Co należy jeszcze podkreślić – w zespole jelita nadwrażliwego charakterystyczne są wyżej opisane objawy, jednak w badaniach (w tym kolonoskopii i gastroskopii) nie obserwujemy znaczących nieprawidłowości.

Etiologia i postępowanie w IBS

Mimo dużego postępu w diagnostyce w gastroenterologii wciąż nie wiemy jaka jest dokładnie patogeneza IBS, jednak najnowsze badania [2] wskazują aktualnie na nakładanie się predyspozycji genetycznych z oddziaływaniem środowiska.

I zapewne z powyższego wynika problem z ustaleniem jasnych i skutecznych wytycznych co do postępowania w zespole jelita drażliwego. Wiemy, że tutaj ogromną rolę odgrywa dieta oraz aspekt psychoemocjonalny – IBS określany jest również jako zaburzenie osi jelito – mózg.

Akupunktura i moksybucja w IBS

W medycynie chińskiej (zarówno Klasycznej jak i Tradycyjnej Medycynie Chińskiej) jednymi z najczęściej wykonywanych zabiegów są zabiegi akupunktury i moksy. Wykazano, że akupunktura i moksybucja mogą skutecznie regulować pracę układu pokarmowego, a tym samym zabiegi te powinny mieć wysoką skuteczność w leczeniu IBS:

 

• W badaniu klinicznym 10 pacjentów miało wykonaną akupunkturę. Zaobserwowano zmiany w pobudzeniu perystaltyki jelita grubego po interwencji akupunkturowej. W porównaniu z 10 zdrowymi kontrolerami, perystaltyka jelit była znacznie przyspieszona przed akupunkturą. Jednak po zabiegu akupunkturowym obniżono dwa parametry u pacjentów z IBS. Wyniki te wskazują, że akupunktura może natychmiastowo regulować perystaltykę jelita grubego u chorych z IBS [3].

 

• W doświadczeniach na zwierzętach, modele szczurów IBS zostały zaprojektowane w celu obserwacji wpływu elektroakupunktury na zaburzenia motoryki jelit. Dwustronne używano elektroakupunktury w punktach St 36 i St 37, wybierając fale o małej intensywności [100 Hz/2 Hz; 1, 2, 3 mA (zwiększane co 10 min)]. Każda sesja trwała 30 min, a w kontrolach przyjęto pozorną elektroakupunkturę. W porównaniu z kontrolną stymulacją przed leczeniem perystaltyka jelita grubego była istotnie wyższa u dorosłych szczurów z IBS. Po 30 minutach elektroakupunktury perystaltyka jelita grubego u szczurów z IBS spadła, podczas gdy u szczurów z IBS w grupie stosujących pozorną elektroakupunkturę nie stwierdzono wyraźnych zmian w perystaltyce jelita grubego. Powyższe badania wykazały, że modele szczurów z IBS miały nieprawidłowo zwiększoną ruchomość jelita, która była istotnie tłumiona przez elektroakupunkturę [4].

 

• Inne badanie wykazało, że moksa może poprawić zdolność żołądka do opróżniania i motorykę jelita cienkiego u szczurów z funkcjonalnymi zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi (FGIDs) z powodu Zastoju Qi Wątroby i Niedoboru Śledziony [5].

 

• Po 2-minutowej interwencji TENS (krótkotrwała przeskórna elektryczna stymulacja nerwów) u chorych z IBS częstotliwość defekacji i natężenie bólu wyraźnie spadły. Co ciekawe – w testach psychologicznych parametry wróciły do ogólnie przyjętych norm [6].

 

• IBS charakteryzuje się m.in. zaburzeniem neuroprzekaźników (np. 5-HT serotoniny). Badania kliniczne przeprowadzono w celu obserwacji zmian ekspresji autoreceptorów 5-HT w błonie śluzowej jelita grubego wśród chorych na IBS oraz oceny skuteczności zabiegów moksybucji. Wyniki wykazały, że chorzy z IBS mieli istotnie zwiększoną ekspresję autoreceptorów 5-HT w błonie śluzowej jelita grubego. Moksybucja jednocześnie niwelowała objawy IBS i obniżała ekspresję autoreceptorów serotoniny [7-8].

 

• Kortykoliberyna (CRF) i jej receptor odgrywają ważną rolę w powstawaniu i rozwoju IBS i mogą działać synergistycznie poprzez OUN i układy obwodowe. Jako kluczowy czynnik w patogenezie IBS, CRF może indukować powtarzające się defekacje u szczurów i myszy [9]. Dowiedziono, że elektroakupunktura skutecznie obniża stężenie CRF u szczurów z IBS [10]. Doświadczenie związane z TENS potwierdziło również, że TENS może obniżać hiper-ekspresję CRF w u szczurów[11].

 

• Aktywacja układu odpornościowego jest głęboko zaangażowana w IBS [12] i przejawia się głównie nieprawidłową ekspresją komórek odpornościowych i substancji czynnych, np. limfocytów T, immunoglobulin, cytokin zapalnych itp. Badanie określiło stężenia IgM, IgG, IgA, C3 i C4 w surowicy, jak również podgrupy limfocytów T u pacjentów z IBS, przed i po zastosowaniu moksy. Wyniki wykazały, że pacjenci z IBS mieli istotnie wyższe stężenia IgM w surowicy niż grupa kontrolna, podczas gdy stężenia IgG, IgA, C3 i C4 były statystycznie równe między tymi dwoma grupami. Stężenia IgM znacznie spadły po moksybucji, podczas gdy stężenia pozostałych parametrów pozostały takie same. Moksa istotnie zwiększyła również T8+ we krwi obwodowej, a nieprawidłowy stosunek T4+/T8+ został skutecznie skorygowany. Wyniki te wskazują, że zabiegi moksy mogą skorygować nieprawidłową dysfunkcję immunologiczną w IBS [13].

 

• IL-18, IL-23 i TNF-α są mediatorami prozapalnymi. Stwierdzono, że akupunktura i moksa może obniżać ekspresję IL-18, IL-23 i TNF-α w surowicy krwi u chorych na IBS w podeszłym wieku [14].

Czy warto stosować akupunkturę i moksę w zespole jelita nadwrażliwego?

Przytoczone powyżej przykłady badań pokazują, że zarówno akupunktura jak i moksybucja mogą stanowić skuteczne niwelowanie objawów u osób ze zdiagnozowanym IBS. Ze względu na holistyczne podejście terapii naturalnych i nieznaną nam dokładnie patogenezę zespołu jelita nadwrażliwego nie jesteśmy w stanie dokładnie poznać mechanizmów oddziaływania zabiegów akupunktury i moksy na osoby z IBS. Jednak uzyskane wyniki badań jasno wskazują, że zastosowanie metod jakie oferuje medycyna chińska w kontekście zespołu jelita nadwrażliwego ma swoje uzasadnienie.

Jeżeli jesteś zainteresowany tematem wsparcia mikrobioty naturalnymi metodami, to koniecznie zapoznaj się z poniższym webinarium.

[1] Chang L, Lacy BE, Spiegel BM. An Evidence-based Approach to Therapy in IBS-D: A Case Study Compendium. Gastroenterol Hepatol (N Y) 2010;6:1–12.

[2] Nehring P., Mrozikiewicz-Rakowska B., Krasnodębski P., Karnafel W.: Zespół jelita drażliwego – nowe spojrzenie na etiopatogenezę. Przegląd Gastroenterologiczny 2011. 6 (1): 17–22.

[3] Zhou EH, Ding GH, Wu HG, Qi L, Liu HR, Wang XM, Ma XP. Immediate effect of acupuncture on colon motility in patients with irritable bowel syndrome. Zhonghua Zhongyiyao Xuekan. 2011;29:293–296.

[4] Wang ZJ, Li WM. [Effects of electroacupuncture on disorder of intestinal motility in a rat model of irritable bowel syndrome] Zhong Xi Yi Jie He Xue Bao. 2010;8:883–887.

[5] Liu WA, Chang XR, Yu BS, Liu M, Zhang HF, Yue ZH. The influence of herbal-cake-separated-moxibustion on gastrointestinal hormone and gastrointestinal motility in functional gastrointestinal disorders’ rats with syndrome of liver stagnation and spleen deficiency. Shijie Huaren Xiaohua Zazhi. 2013;21:1002–1007.

[6] Xiao WB, Liu YL. Rectal hypersensitivity reduced by acupoint TENS in patients with diarrhea-predominant irritable bowel syndrome: a pilot study. Dig Dis Sci. 2004;49:312–319.

[7] Liu HR, Hua XG, Yang Y, Wu HG. Clinical study on the treatment of diarrhea-predominant IBS with herb-partitioned moxibustion and the expression of colonic mucosal 5-HT. Liaoning Zhongyi Zazhi. 2006;33:984–985.

[8] Liu X, Guo G, Ma YX, Liu CZ, Gao SZ. Effect of navel treatment on serum brain-gut peptide level in the irritable bowel syndrome patients with spleen deficiency. Shandong Zhongyiyao Daxue Xuebao. 2013;28:262–264.

[9] Hirata T, Funatsu T, Keto Y, Nakata M, Sasamata M. Pharmacological profile of ramosetron, a novel therapeutic agent for IBS. Inflammopharmacology. 2007;15:5–9.

[10] Ma XP, Tan LY, Yang Y, Wu HG, Jiang B, Liu HR, Yang L. Effect of electro-acupuncture on substance P, its receptor and corticotropin-releasing hormone in rats with irritable bowel syndrome. World J Gastroenterol. 2009;15:5211–5217.

[11] Yoshimoto S, Babygirija R, Dobner A, Ludwig K, Takahashi T. Anti-stress effects of transcutaneous electrical nerve stimulation (TENS) on colonic motility in rats. Dig Dis Sci. 2012;57:1213–1221.

[12] Camilleri M, Lasch K, Zhou W. Irritable bowel syndrome: methods, mechanisms, and pathophysiology. The confluence of increased permeability, inflammation, and pain in irritable bowel syndrome. Am J Physiol Gastrointest Liver Physiol. 2012;303:G775–G785.

[13] Wu HG, Wang JH, Chen HP, Hua XG, Shi Z. Therapeutic efficacy of herb-partitioned moxibustion for irritable bowel syndrome and its immunological mechanism. Zhongguo Zhenjiu. 1996;16:43–45.

[14] Zhang RH. Therapeutic efficacy of acupuncture-moxibustion for elderly irritable bowel syndrome and its effect on serum IL-18, IL-23, and TNF-α Zhongguo Laonian Xue Zazhi. 2013;33:1435–1436.

Taijitu – terapie holistyczne – medycyna chińska Kraków, dietetyka TCM, akupunktura, zioła