Smak w medycynie chińskiej rozumiany jest jako coś więcej niż tylko doznania smakowe podczas spożywania danego produktu czy posiłku. Chińczycy przypisali każdemu ze smaków unikalne właściwości, wykraczające daleko poza wrażenia zmysłowe. Co więcej, każdy smak wywiera na człowieka inny, jasno zdefiniowany wpływ. W tym miejscu warto zwrócić uwagę na to, że niektóre produkty posiadają więcej niż jeden-dwa smaki. Na przykład owoce i produkty mleczne (śmietana, jogurty) są najczęściej połączeniem smaku słodkiego i kwaśnego, a ocet posiada właściwości smaku ostrego, gorzkiego i kwaśnego.

Smak słodki

Wśród wszystkich smaków podstawowy jest smak słodki. Jest związany z elementem Ziemi, buduje energię Qi oraz odżywia Krew, oraz Płyny ciała. Ponadto smak słodki harmonizuje, rozluźnia i wzmacnia cały organizm.

Znajdziemy go w większości produktów stanowiących podstawę codziennej diety, czyli w zbożach, warzywach, strączkach, owocach, nasionach roślin oleistych, mięsie, jajach i produktach mlecznych. I choć wszystkie będą określane jako słodkie, słodycz ta będzie wyczuwalna znacznie bardziej w owocach niż na przykład w jajach. W samych owocach będziemy też wyróżniać te mniej i bardziej słodkie.

Jednak więcej nie znaczy lepiej – i w tym miejscu należy wspomnieć o słodyczach i rafinowanym cukrze. Mimo ich dużego nasycenia smakiem słodkim nie są one jego dobrym źródłem – mówiąc inaczej, są po prostu niezdrowe. Ich słodka natura w medycynie chińskiej nazywana jest pustym, fałszywym smakiem. Analogicznie w dietetyce zachodniej będziemy określać je jako „puste kalorie”. To znaczy, że nie dostarczają nam żadnych korzyści poza szybkim zastrzykiem energii – czasem niezbędnej, jednak zwykle spożywanej wedle zachcianek, a nie rzeczywistych potrzeb. Cukier i słodycze charakteryzują się również dużą zdolnością do nawilżania. To one najczęściej prowadzą do rozwoju patologii, które w medycynie chińskiej określamy jako „nagromadzenie Wilgoci” – czyli m.in. grzybic czy problemów z zatokami.

Smak ostry

Smak ostry posiada przede wszystkim działanie otwierające. Jest skuteczny w usprawnianiu przepływu krwi, energii, płynów i umożliwia rozprzestrzenianie energii na zewnątrz. Smak ostry znajdziemy przede wszystkim w pikantnych przyprawach (chilli, pieprz, chrzan), całej rodzinie warzyw cebulowych (cebula, por, czosnek, dymka), rzepie i rzodkiewkach, alkoholu, occie. Przykładowym zastosowaniem smaku ostrego może być herbata na bazie świeżego imbiru i dymki. Taki napój swymi właściwościami skutecznie rozproszy zewnętrzne patogeny (Zimno i Wiatr) odpowiedzialne za jesienno–zimowe przeziębienia.

Smak kwaśny

Smak kwaśny działa w sposób ściągający i powoduje obkurczanie. Jest szczególnie przydatny przy utracie substancji ciała – nadmiernym poceniu wynikającym z niedoborów Yin, częstomoczu, nasieniotoku, silnym krwawieniu. Odnajdujemy go głównie w owocach (np. agrest, porzeczka, maliny, cytrusy, żurawina), niektórych warzywach i ziołach (pomidory, bakłażany, szpinak, szczaw) czy produktach mlecznych (jogurty, śmietana), cydrze i białym winie. Szczególnymi produktami o smaku kwaśnym są kiszonki. Powinny być spożywane regularnie, gdyż dzięki zawartości cennych bakterii wspomagają pracę całego układu pokarmowego. Ze względu na zdolności przytrzymujące smak kwaśny warto wykorzystywać w upalne dni lata, kiedy wraz z potem tracimy nie tylko wodę, ale również związki mineralne. Przed odwodnieniem skutecznie ochroni nas picie ciepłej, przegotowanej wody z dodatkiem świeżo wyciśniętego soku z cytrusów (np. cytryny).

Smak gorzki

Smak gorzki ma właściwości osuszające i powoduje ruch energii w dół – czyli w praktyce gorzkie produkty pobudzają diurezę. Ten smak warto zastosować gdy nagromadzimy za dużo Wilgoci. Ten czynnik może objawiać się obecnością nietypowych wydzielin (np. wodnisty katar, nasilone upławy), gorszym samopoczuciem nad ranem, obrzękami, nadwagą i otyłością. Ze względu na swój silny wektor energii w dół i właściwości osuszające smak gorzki powinien być stosowany z rozwagą. Szczególnie dotyczy to kawy i herbaty. Zaliczamy do niego całą gamę przypraw (w tym majeranek, oregano, tymianek, rozmaryn, kardamon, kurkumę), a także herbatę, kawę, kakao oraz wiele ziół (mniszek lekarski, glistnik jaskółcze ziele, tarczyca bajkalska i inne).

Smak słony

Smak słony posiada bardzo ciekawe właściwości, które zmieniają się w zależności od ilości, w jakiej go spożywamy. Z jednej strony jest w stanie skutecznie zmiękczać twarde masy w ciele (np. guzki, cysty, mięśniaki). Z drugiej, stosowany w zbyt dużej ilości doprowadza do sztywności mięśni i ścięgien, a nawet potrafi uszkodzić kości. Smak słony kojarzy się głównie z solą. Choć sól jest istotna dla prawidłowego funkcjonowania, pamiętajmy, że zawiera ją wiele wysoko przetworzonych produktów (wędliny, sery, gotowe posiłki, przekąski typu chipsy, krakersy oraz słodycze). Dlatego nawet nie dosalając samodzielnie przygotowywanych posiłków, ilość przyjmowanej na co dzień soli może przekraczać zalecaną normę.

Jeśli jednak chodzi o wysoko przetworzone produkty, nie sól jest w nich głównym problemem, lecz także konserwanty, sztuczne barwniki, wzmacniacze smaku. Dlatego warto ograniczyć ich spożycie do minimum lub zupełnie wyeliminować je z diety. Ich miejsce warto zapełnić pełnowartościowymi, niskoprzetworzonymi składnikami, z których można przyrządzić zdrowe i smaczne posiłki. Dobrą alternatywą dla tradycyjnej soli jest zwiększenie ilości przypraw i ziół oraz stosowanie nieoczyszczonej soli (np. morskiej lub himalajskiej). Smak słony znajduje się również we wszelkiego rodzaju produktach pochodzących ze środowiska słonego – rybach, owocach morza i wodorostach.

Dla powtórzenia i ułatwienia przyswojenia informacji na temat natury smaków podsumujemy je w poniższej tabeli.