DOJO JESIENNE, CZYLI PIĄTA PORA ROKU
Dojo to interesujący okres z punktu widzenia medycyny chińskiej, który wiąże się z Teorią Pięciu Przemian (TPP). Zachodnie podejście do pór roku, które jest nam najbliższe, wyróżnia dobrze znane cztery okresy — wiosnę, lato, jesień i zimę. Jednak według medycyny chińskiej porom roku towarzyszy Pięć Przemian. Z tego względu już w starożytności Chińczycy do czterech pór roku dodali piątą, tzw. Dojo, które stanowi okres przejściowy pomiędzy pozostałymi porami.
W ujęciu medycyny chińskiej każda z pięciu pór roku trwa tyle samo dni, przy czym wiosna, lato, jesień i zima są okresami ciągłymi, a Dojo jest podzielone na cztery części. Każda z tych części trwa 18 dni i oddziela od siebie pozostałe pory roku. I tak Dojo wiosenne trwa od końca zimy do początku wiosny. Dojo letnie od końca wiosny do początku lata. Dojo jesienne poprzedza jesień, a zimowe — zimę. Te krótkie, 18-dniowe okresy są czasem, który warto wykorzystać, aby przygotować się do zmian nadchodzących wraz z kolejną porą roku.
ZWIĄZKI MIĘDZY DOJO JESIENNYM A UKŁADEM POKARMOWYM
Każda pora roku powiązana jest z jedną z Pięciu Przemian. Dojo odpowiada Przemianie Ziemi. Medycyna chińska przypisuje tej przemianie dwa bardzo ważne obiegi czynnościowe — Żołądek i Śledzionę. Są to struktury, które odpowiadają w głównej mierze za funkcjonowanie układu pokarmowego. Najważniejszymi zadaniami obiegu czynnościowego Żołądka i Śledziony są trawienie pokarmu i wykorzystywanie pozyskanych z niego substancji do produkcji energii dla całego ciała. W medycynie chińskiej nazywamy te funkcje Transformacją i Transportem, a pozyskana z nich energia stanowi istotny komponent tzw. Energii Odnawialnej. Qi (energia) jest naszą bazą do codziennych działań. Im jej mniej tym niestety mamy mniej sił i coraz gorzej się czujemy.
Dojo jesienne przypada w terminie od 26 lipca do 12 sierpnia. Poprzedza pojawienie się jesieni, która nieodzownie kojarzy nam się z okresem przeziębień, kaszlu i kataru. Dbając o układ pokarmowy w okresie jesiennego Dojo, możemy przygotować nasz organizm na nadejście chłodniejszych dni. Dzięki temu zwiększymy swoje szanse na odparcie chorób i wszelkiego rodzaju dolegliwości.
ZNACZENIE OBIEGÓW CZYNNOŚCIOWYCH DLA ZDROWIA
Jak już wspomniałem, Dojo powiązane jest z Przemianą Ziemi i odpowiadającymi jej Śledzioną i Żołądkiem, dlatego jest nierozerwalnie związane z tematem wytwarzania Qi. Jednym z najczęściej występujących zaburzeń w obiegu czynnościowym Śledziony i Żołądka jest Niedobór Qi, który z czasem może przekształcić się w Niedobór Krwi. Problemy te mogą się objawiać odczuwaniem zmęczenia pod koniec dania lub po większym wysiłku, który do tej pory nie sprawiał nam trudności. Często pojawia się też zmęczenie i senność po posiłkach. Te niekiedy ignorowane objawy, są sygnałami ze strony organizmu, że trzeba zadbać o Śledzionę i Żołądek.
Osoby, które mają osłabioną lub mocno zaburzoną energetycznie Przemianę Ziemi, mogą w okresie Dojo odczuwać nasilenie objawów lub nawrót pewnych dolegliwości. W ten sposób Dojo „przypomina”, żeby zadbać o obieg czynnościowy Żołądka i Śledziony.
DOJO JESIENNE – CZYM SIĘ CHARAKTERYZUJE?
Dojo jesienne wypada na przełomie lipca i sierpnia i ma nas przygotować na nadejście kolejnej pory roku. Może się wydawać, że myślenie o jesieni w połowie wakacji jest co najmniej niedorzeczne … Jednak jeżeli przyglądniemy się temu, co w tym czasie dzieje się w przyrodzie, odkryjemy, że noce nie są już takie ciepłe, a wychodząc rano do pracy, trzeba narzucić na siebie długi rękaw. I tak jak powtarzała moja babcia, „od świętej Anki zimne wieczory i ranki” – imieniny Anny wypadają 26. lipca, czyli idealnie pokrywają się z czasem rozpoczęcia jesiennego Dojo.
Jesień jest porą małego Yin, dlatego wiąże się z chłodniejszymi dniami. Jest też czasem ruchu dośrodkowego, zagęszczania i suchości. W tym czasie stopniowo odchodzimy od nawyków żywieniowych, które służyły nam latem. Surowe owoce i warzywa zastępujemy gotowanymi i pieczonymi. Na talerzach mogą pojawić się produkty odzwierzęce, które będą nas ogrzewać. Pokarmy najlepiej przygotowywać w formie gulaszy i zup, aby nawilżyć nasze ciało i przygotować je do sezonu suchości.
ENERGETYKA W CZASIE DOJO JESIENNEGO
Według medycyny chińskiej, za nami okres wiosny i lata, które wykazują się dużą aktywnością, ruchem wzrastającym i ekspansją. W tym czasie naturalnie podejmujemy więcej działań, zarówno fizycznych jak i umysłowych. Okres jesiennego Dojo odpowiada z kolei Przemianie Ziemi, której energia nie wykazuje żadnego ruchu — znajduje się w centrum i jest statyczna. Jako że jesteśmy częścią przyrody, korzystnym jest dla nas dopasowanie się do tej zmiany energetycznej.
Co to oznacza w praktyce? W czasie jesiennego Dojo dobrze zatrzymać się w pędzie życia przyglądnąć się uważniej, gdzie lokujemy swój czas i energię. Warto dać sobie trochę wytchnienia od ilości zadań i podejmowanych decyzji. Intensywną aktywność sportową można zastąpić lżejszymi ćwiczeniami, które zbalansują nasze ciało, np. jogą, qigongiem lub slow joggingiem. Starajmy się trzymać prostych, minimalistycznych rozwiązań, które stworzą dla nas przyjemną rutynę dnia codziennego. Pamiętajmy, że powtarzalność czynności daje naszemu umysłowi poczucie bezpieczeństwa i spokoju.
PRZECIĄŻENIE ŚLEDZIONY W CZASIE DOJO
Obieg czynnościowy Śledziony jest bardzo wrażliwy na błędy żywieniowe i na produkty pozbawione wartości odżywczych. Ponieważ Śledziona bierze udział w wytwarzaniu Qi, to co jemy w ogromnej mierze wpływa na poziom naszej energii życiowej. Tak jak już wspominałem, podczas Dojo warto zwrócić szczególną uwagę na to, co ląduje na naszym talerzu.
Do artykułów spożywczych, które obciążają nasz układ pokarmowy, zaliczamy: żywność wysoko przetworzoną, produkty z białej mąki, cukier, a także inne słodziki, słodkie napoje gazowane, produkty bogate w tzw. puste kalorie. Oprócz powyższych medycyna chińska zwraca uwagę także na inne produkty, które w podejściu zachodniej dietetyki mogą wydawać się nieszkodliwe — są to artykuły głęboko mrożone oraz z długą datą przydatności do spożycia. W ujęciu TCM takie jedzenie jest pozbawione energii Qi i nazywa się je „martwą żywnością”. Jeżeli obserwujemy u siebie wzdęcia lub zmęczenie po posiłkach, powinniśmy również zwrócić uwagę na ilość owoców i warzyw spożywanych na surowo. Każdy z nas ma indywidualną tolerancję takich produktów, jednak są osoby, które powinny znacznie ograniczyć takie artykuły swoim menu.
Śledziona odpowiada za fizyczne przyjmowanie i przetwarzanie pokarmu, ale ma też swój duchowy aspekt, który odpowiada „trawieniu” otaczającej nas rzeczywistości. W medycynie chińskiej wiąże się to z tzw. Yi, czyli częścią naszego ducha Shen. Yi odpowiada za procesy myślowe, rozumienie otaczającego nas świata, zapamiętywanie i uczenie się. Dlatego w okresie Dojo warto dać sobie wytchnienie także pod względem umysłowym. Nadmierne zamartwianie się rzeczywistością czy przeciążenie wysiłkiem umysłowym, będzie w tym czasie szczególnie obciążać naszą Śledzionę. Idąc tym tropem, nie powinno nas dziwić, że osoby doświadczające mgły mózgowej mogą w czasie Dojo szczególnie uskarżać się na problemy z zapamiętywaniem, spowolnienie procesów myślowych i trudności z przyswajaniem wiedzy. Przeciążenie tej struktury skutkuje powstaniem tzw. Wilgoci, która zasnuwa umysł i przytępia myślenie.
ZALECENIA NA DOJO JESIENNE
Muszę podkreślić, że o obieg czynnościowy Śledziony należy dbać cały czas — układ pokarmowy to centrum dobrego funkcjonowania naszego organizmu! To nie przypadek, że Dojo wypada cztery razy w ciągu roku. W czasie jesiennego Dojo powinniśmy oprzeć swoje menu na produktach przyporządkowanych Przemianie Ziemi, czyli wyróżniających się smakiem słodkim. Wybierajmy jedzenie w kolorze żółtym i pomarańczowym oraz o okrągłych, obłych kształtach — zauważcie, że w tym czasie występuje obfitość takich warzyw i owoców. Odżywiajmy się sezonowo!
Przygotowując potrawy, starajmy się stopniowo zmniejszać ilość surowych produktów w naszej codziennej diecie. Zamieńmy letnie sałatki na gotowane zupy i gulasze, które poprawią przyswajanie składników odżywczych, a także nawilżą Płyny w naszym ciele. Ciepło z takich z potraw przyczyni się również do prawidłowego przebiegu procesów trawiennych, dając organizmowi wytchnienie od ogrzewania treści pokarmowej. Trzymajmy się prostych przepisów na dania o łagodnym, słodkawym smaku. Dodajmy nieco więcej treściwych produktów — strączków, fasoli, orzechów lub mięsa.
Na śniadanie polecam półpłynne, gotowane dania: jaglanki, congee, owsianki, czy kleiki. Przepisy na tego rodzaju śniadania znajdziecie na moim blogu. Na obiad sprawdzą się dania jednogarnkowe i gulasze z warzyw, groszku i roślin strączkowych, pieczone lub duszone warzywa z mięsem, lub rybą. Warto dodać do obiadu, pojawiające się już w tym okresie leśne grzyby. Na kolację najlepiej spożywać zupy-kremy lub pieczone owoce sezonowe. W ciągu dnia polecam pić niesłodzone kompoty z dostępnych w tym czasie świeżych owoców: jabłek, gruszek, śliw, winogron. Można też popijać buliony warzywne.
DOJO JESIENNE – LISTA PRODUKTÓW:
Poniżej przedstawiam skróconą listę produktów, która powinna dominować w okresie Dojo jesiennego:
- Zboża: ryż, owies, kukurydza, kasza jaglana.
- Warzywa: dynia, ziemniak, burak, batat, fenkuł, marchew, pietruszka, kapusta, kalafior, seler.
- Owoce, najlepiej gotowane w kompotach lub pieczone: jabłka, gruszki, winogrona, daktyle, morele.
- Przyprawy: kardamon, anyż, cynamon, szafran, kminek, świeży imbir, tymianek, koper włoski, majeranek, lukrecja.
- Orzechy i nasiona: orzechy laskowe, włoskie, pekan, sezam, pestki dyni i słonecznika.
- Grzyby: boczniaki, pieczarki, shitake, grzyby leśne.
- Mięso: niewielkie ilości wołowiny, cielęciny, drobiu, ryb.
- Oleje: oliwa z oliwek, masło klarowane, masło, olej sezamowy.
- Strączkowe: czerwona i żółta soczewica, ciecierzyca, groch.
- Pozostałe: mleko kokosowe, jajka.